Trên con đường phồn hoa, náo nhiệt nhất thành phố, có một ông lão ăn mày xuất hiện. Ông mặc trang phục rách rưới, đầu tóc bù xù, cả người đều có mùi hôi khó chịu thoang thoảng. Những người mà ông bước qua đều nhăn mày tỏ vẻ khó chịu.
Bạn đang xem: Những bài học về đạo đức kinh doanh
Ông lão ăn mày dừng chân trước một tiệm bánh ngọt. Sau một lúc băn khoăn, ông quyết định mở cửa bước vào và xếp hàng. Những vi khách đang mua hàng ngay bên cạnh đều tỏ thái độ bực bội. Một số người cố tình bịt mũi và phàn nàn với nhân viên cửa hàng.
Thấy vậy, anh chàng nhân viên bán hàng quát to: “Ông kia, ông vào đây làm gì đấy? Đi ra ngoài đi!”
Ông lão ăn mày run rẩy đáp: “Tôi đến mua bánh ngọt mà.” Ông vừa vét trong túi những đồng tiền lẻ cáu bẩn, vừa hỏi: “Cậu ơi, loại bánh nào ở đây nhỏ nhất?”
Đúng lúc này thì ông chủ tiệm bánh bước nhanh ra ngoài. Ông ta niềm nở lấy từ trong tủ kính ra một chiếc bánh ngọt nhỏ xinh, đặt vào trong hộp, gói ghém cẩn thận rồi cẩn thận đưa cho ông lão.
Sau khi nhận số tiền thanh toán từ ông lão ăn mày, chủ tiệm niềm nỡ tiễn ông lão ra ngoài cửa. Sau đó, ông chủ cúi gập người và nói: “Cảm ơn quý khách đã chiếu cố mua hàng! Hoan nghênh quý khách lần sau lại tới!”
Ông lão cầm chiếc bánh trên tay, nét mặt thể hiện rõ vẻ kinh ngạc. Có lẽ, rất lâu rồi ông lão chưa được ai đó đối xử tôn trọng như vậy. Ông lão cười vui vẻ rồi quay người rời đi.
Cháu trai của ông chủ tiệm bánh cũng có mặt và chứng kiến toàn bộ sự việc. Cậu vô cùng thắc mắc nên nhân lúc cửa hàng vắng khách đã gặng hỏi: “Ông nội! Sao ông lại niềm nở với ông lão ăn mày đó như vậy ạ? Ông ta có gì đặc biệt sao?”
Ông chủ tiệm bánh mỉm cười, giảng giải cho cháu trai rằng: “Điều đặc biệt nhất chính là, ông ấy là một khách hàng của chúng ta. Ông ấy đã phải chờ đợi rất lâu, chịu rất nhiều vất vả mới tích góp được những đồng tiền ấy. Sau đó, ông ấy dùng chúng để mua bánh ngọt của cửa hàng chúng ta. Sự ưu ái ấy không xứng đáng để chúng ta niềm nở với khách hàng của mình hay sao?”
Người cháu trai lại tiếp tục hỏi: “Nếu như vậy thì sao ông còn lấy tiền của ông ăn mày ấy làm gì? Nếu tặng miễn phí cho ông ấy có phải đặc biệt hơn không ạ?”
Ông chủ tiệm cười đáp: “Hôm nay, ông ấy đến đây với tư cách là khách hàng, chứ không phải đến để ăn xin cháu ạ! Ông ấy hoàn toàn có đủ khả năng chi trả cho bản thân thì chúng ta phải tôn trọng điều đó. Nếu như cửa hàng chúng ta không lấy tiền thì chẳng phải đã làm nhục ông ấy rồi sao?”
Sau đó, người ông cũng dạy cháu rằng: “Khi đã làm kinh doanh, nhất định cháu phải nhớ kỹ điều này: Hãy tôn trọng từng khách hàng, bất kể họ là ai, ngay cả đó là một người ăn mày. Bởi tất thảy những thứ chúng ta có được hôm nay đều là do khách hàng mang lại.”
Có thể thấy rằng, dù là ông lão ăn mày khó coi hay nhân vật sang trọng, họ đều xứng đáng được đối xử như một “Thượng đế”. Và hơn thế nữa, sự tôn trọng cần được thể hiện bằng thái độ tận tâm thực sự, không phải vì nhắm đến lợi ích đằng sau đó. Vì khi đã có lòng tôn trọng khách hàng, lợi nhuận ắt tự đến.
Khi mà khách hàng ưng ý với sự nhiệt tình, tận tâm và đúng mực của bạn, ưng ý với sản phẩm và dịch vụ mà bạn mang lại thì tự khắc sẽ họ sẽ không ngừng tìm tới. Bạn bán đi một giá trị, sau đó thu về một giá trị tương ứng, hợp lý thì 2 bên đều có lợi.
Và chủ tiệm bánh này chính là ông nội của tỷ phú Nhật Bản Yoshiaki Tsutsumi. Câu chuyện kinh doanh nhỏ chứa đựng bài học “đắt giá hơn vàng” đã giúp Yoshiaki Tsutsumi tìm được phương hướng đúng đắn để ngày một phát triển, khẳng định vị thế của mình trên thương trường. Ông cũng đã kể lại rất nhiều lần câu chuyện này cho các nhân viên.
Có câu nói: “Lòng rộng một thước, con đường sẽ rộng một trượng.”
Sự tôn trọng chính là bài học đắt giá mà bất cứ ai cũng cần trên con đường sự nghiệp của mình. Điều này không chỉ thể hiện qua sự lễ phép xã giao mà còn đến từ sự hiểu, yêu mến, thông cảm và kính trọng người khác được ẩn sâu ở trong lòng mỗi người. Nó sẽ không bị ảnh hưởng bởi lợi ích, thân phận hay địa vị của đối phương.
Con người sống trên đời dựa vào hai chữ "tôn trọng" để đứng vững trong xã hội. Biết đánh giá đúng về lòng tôn trọng mới là người thực sự khôn ngoan.
Vì thế, bất kể yêu mến hay chán ghét, mọi người vẫn cần phải dành cho nhau đủ sự tôn trọng. Mỗi người đều có thể diện và tôn nghiêm của riêng mình. Đừng chọc vào điểm yếu của người khác hay nói xấu sau lưng người ta.
Đến những doanh nhân thành công nhất cũng luôn tôn trọng từng đối thủ của mình. Vì tôn trọng không chỉ là một loại dũng khí, càng là một loại trí tuệ.
Đạo đức kinh doanh đóng một vai trò to lớn trong cách nhân viên, khách hàng, đối tác nhìn nhận doanh nghiệp. Đạo đức kinh doanh không chỉ là quy tắc đạo đức đúng sai, đây còn là nền tảng để dung hòa những hành vi hợp pháp của tổ chức cùng với việc duy trì lợi thế cạnh tranh so với các doanh nghiệp khác. Mỗi công ty có thể thực hiện những hành vi đạo đức kinh doanh theo nhiều cách khác nhau.
Đạo đức kinh doanh là gì?
Đạo đức kinh doanh là những chuẩn mực, thông lệ đạo đức dựa trên các nguyên tắc như tôn trọng, công bằng, minh bạch,… nhằm mục đích hướng dẫn, đánh giá, kiểm soát và điều chỉnh hành vi của các chủ thể kinh doanh.
Đạo đức kinh doanh cũng là cách mà doanh nghiệp tương tác với khách hàng, với các doanh nghiệp khác và chính phủ, cách doanh nghiệp đối xử với nhân viên hay đối phó với dư luận tiêu cực.
Đạo đức kinh doanh không phải là một khái niệm mơ hồ, đây là phạm trù đạo đức được vận dụng vào các hoạt động kinh doanh, gắn liền với lợi ích kinh doanh và ảnh hưởng đến sự tồn tại lâu dài của một doanh nghiệp.
Ví dụ về đạo đức kinh doanh
Ưu tiên khách hàng
Một cách để doanh nghiệp thể hiện sự tôn trọng đối với khách hàng của mình là ưu tiên các nhu cầu của họ, cung cấp cho khách hàng những giải pháp tốt nhất và giá trị nhất.
Bình đẳng nhân sự nơi làm việc
Bình đẳng nơi làm việc được hiểu là sử dụng các phương thức tuyển dụng mang lại cơ hội bình đẳng cho những người thuộc nhóm dân tộc, giới tính và địa vị xã hội khác nhau.
Sử dụng nhiều con người, nhiều màu sắc dân tộc, giới tính cũng mang lại cho doanh nghiệp các cơ hội mới từ những quan điểm khác nhau. Điều này cũng chứng tỏ công ty tôn trọng, bình đẳng và đối xử công bằng với tất cả mọi người.
Tình nguyện
Tổ chức những đợt tình nguyện như nấu ăn, sửa chữa nhà cửa, dọn dẹp sau thảm họa thiên nhiên,... hoặc đào tạo kỹ năng tại trung tâm cộng đồng tại địa phương nơi doanh nghiệp hoạt động. Những chương trình này không chỉ giúp đỡ những người có nhu cầu mà còn giúp phát triển sự tôn trọng và tin tưởng của doanh nghiệp trong cộng đồng.
Nhận thức về môi trường
Nhiều doanh nghiệp có mối quan tâm sâu sắc về vấn đề môi trường, ví dụ như giảm chất thải hay làm sạch môi trường tại nơi doanh nghiệp hoạt động.
Các doanh nghiệp có thể hoạt động theo nhiều cách khác nhau để giải quyết vấn đề này, ví dụ như giảm di chuyển bằng đường hàng không, sử dụng công nghệ để tổ chức hội nghị từ xa. Các doanh nghiệp cũng có thể thúc đẩy tái chế trong văn phòng bằng cách cung cấp các thùng phân loại để thu gom chất thải có thể tái chế.
Ví dụ về phi đạo đức kinh doanh
Sử dụng lao động trẻ em
Ước tính từ Điều tra quốc gia lần thứ 2 về lao động trẻ em tại Việt Nam, hơn 1 triệu trẻ em trong độ tuổi 5 - 17 tuổi tham gia lao động, chiếm 5,4% dân số trẻ em trong độ tuổi này.
Sử dụng lao động trẻ em là hành vi phi đạo đức đáng lên án trong xã hội hiện nay, việc này gây tổn hại nghiêm trọng cả về vật chất lẫn tinh thần, thậm chí là đánh đổi cả sinh mạng của trẻ.
Xem thêm: Có Nên Học Giáo Dục Tiểu Học Hay Không, Ra Trường Làm Gì
Đây cũng chính là nguyên nhân mà trẻ em không được đến trường, được chăm sóc sức khoẻ và hưởng các quyền hạn cơ bản, đe dọa đến một phần thế hệ trẻ tương lai.
Lạm dụng thời gian của công ty
Nhiều nhân viên hiện nay đang lạm dụng thời gian của doanh nghiệp bằng nhiều cách khác nhau như chơi game, dùng mạng xã hội trong giờ làm việc, nghỉ trưa kéo dài…
Việc này được xem là hành vi phi đạo đức vì nhân viên đang được doanh nghiệp trả lương, hưởng những chế độ đãi ngộ nhưng lại không thực sự cống hiến cho tổ chức của mình.
Môi trường làm việc thù địch, cạnh tranh quá mức
Một môi trường làm việc cạnh tranh sẽ thúc đẩy năng suất và thành tích của từng cá nhân. Tuy nhiên, nếu cạnh tranh quá mức hoặc không lành mạnh sẽ tạo áp lực lớn cho nhân viên, khiến họ có thể thực hiện những hành vi phi đạo đức như mưu mô phá hoại những người có chí thăng tiến trong công việc, xu hướng nịnh bợ, bè phái…
Quảng cáo sai sự thật
Quảng cáo sản phẩm, dịch vụ sai sự thật hoặc khuếch đại tính năng sản phẩm để thúc đẩy người dùng mua hàng cũng là một hành vi phi đạo đức kinh doanh.
Đặc biệt là ngày nay, khi hàng triệu người sử dụng mạng xã hội như Facebook, Tiktok… mỗi ngày, thì đây chính là mảnh đất màu mỡ để các công ty quảng bá sản phẩm, dịch vụ của mình. Tuy nhiên, đã có rất nhiều người mua phải hàng dởm, hàng không đúng như trong hình hay trên quảng cáo khi mua hàng online.
Phân loại đạo đức kinh doanh
Trách nhiệm cá nhân
Trách nhiệm cá nhân đòi hỏi tất cả các thành viên trong tổ chức, dù ở cấp bậc nào cũng cần hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, báo cáo công việc đầy đủ và luôn trung thực tại nơi làm việc. Đồng thời, nhân viên cũng nên biết nhận lỗi nếu gặp sai phạm và cố gắng sửa chữa.
Trách nhiệm của doanh nghiệp
Doanh nghiệp cần tôn trọng lợi ích của tất cả các bên liên quan đến tổ chức, chịu trách nhiệm với nhân viên, đối tác, khách hàng. Những lợi ích này có thể là việc hoàn thành hợp đồng, lời hứa, cam kết hay nghĩa vụ pháp lý nào đó.
Trách nhiệm xã hội
Ngoài nhân viên, khách hàng, đối tác, doanh nghiệp cũng cần có trách nhiệm với môi trường, cộng đồng nơi công ty được đặt trụ sở. Các doanh nghiệp cần hướng tới việc bảo vệ môi trường, tổ chức thiện nguyện, đầu tư tài chính, đồng thờ áp dụng mọi biện pháp an toàn để giảm thiểu chất thải, xây dựng một môi trường lành mạnh, trong sạch.
Nguyên tắc đạo đức kinh doanh
Lãnh đạo, quản lý
Sự lãnh đạo và tổ chức chặt chẽ của các nhà quản trị trong doanh nghiệp sẽ giúp nhân viên từ mọi cấp bậc có thể áp dụng các nguyên tắc đạo đức kinh doanh. Nhờ đó, tạo ra một môi trường uy tín, dễ dàng thu hút và giữ chân nhân tài. Đồng thời, lãnh đạo tốt sẽ giúp cho môi trường làm việc lành mạnh hơn, nhân viên có được cảm giác an toàn để cống hiến và gắn bó lâu dài với doanh nghiệp.
Tôn trọng
Để thúc đẩy những hành vi đạo đức và một môi trường lành mạnh tại nơi làm việc, mọi người đều cần được tôn trọng và đối đãi bình đẳng với nhau.
Đối với nhân viên: Cần tôn trọng những quyền lợi chính đáng, tôn trọng năng lực, tiềm năng phát triển của nhân viên, đồng thời tôn trọng quyền tự do và các quyền hạn hợp pháp khác của họ.Đối với khách hàng: Cần tôn trọng nhu cầu, sở thích và tâm lí của họ.Đối với đối thủ cạnh tranh: Tôn trọng lợi ích và cạnh tranh lành mạnh.Trung thực
Sự thiếu sót hay phóng đại về sản phẩm, dịch vụ sẽ không giúp doanh nghiệp tồn tại bền vững và cạnh tranh với thị trường. Do đó, nguyên tắc trung thực chính là chìa khóa để doanh nghiệp thực hiện các hành vi đạo đức trong kinh doanh:
Nhất quán trong lời nói, lời cam kết và hành độngKhông dùng thủ đoạn gian xảo nhằm trục lợi.Không sản xuất hàng giả, khuyến mại giả, quảng cáo phóng đại sản phẩm, sử dụng sản phẩm vi phạm bản quyền, bán phá giá…Không trốn thuế, chạy thuế hay sản xuất những mặt hàng cấm, thực hiện các dịch vụ làm xấu thuần phong mỹ tục của đất nước.
Công bằng
Đối xử với khách hàng, nhân viên, đối tác với sự công bằng, bình đẳng là hành vi đạo đức cần thiết cho bất kỳ một doanh nghiệp nào. Các hành vi nịnh bợ, lôi kéo không chỉ là phi đạo đức mà còn vô nghĩa.
Mối quan tâm về môi trường
Thế giới ngày càng phát triển, các công trình, nhà máy hay xưởng sản xuất mỗi ngày thải ra một lượng lớn khí thải, chất thải nguy hại, khiến môi trường bị đe dọa nghiêm trọng.
Do đó, việc nhận thức và thực hiện những hành động bảo vệ môi trường của mỗi doanh nghiệp là điều vô cùng quan trọng. Việc này đòi hỏi tất cả mọi thành viên trong tổ chức đều phải thực hiện bảo vệ môi trường từ những hành động nhỏ nhất, cùng suy nghĩ về những giải pháp giảm thiểu chất thải hay chung tay thực hiện các chương trình tình nguyện vì môi trường.
Minh bạch
Nguyên tắc minh bạch trong kinh doanh là một điều tuyệt vời để khách hàng, nhà đầu tư, đối tác hay nhân viên có thể tin tưởng và có cảm giác an toàn về doanh nghiệp. Đây là quá trình cởi mở, thẳng thắn về các hoạt động vận hành, kinh doanh của tổ chức.
Một doanh nghiệp có tính minh bạch sẽ chia sẻ các thông tin về hiệu suất, doanh thu, các chương trình khuyến mại, các quy trình nội bộ, nguồn cung ứng, giá cả và các giá trị kinh doanh khác của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, khi có những vấn đề sai sót hay tình huống không mong muốn xảy ra, doanh nghiệp sẽ không cố gắng che giấu hay lấp liếm cho qua. Thay vào đó, đại diện tổ chức sẽ đứng ra công khai và có những biện pháp khắc phục cho các bên liên quan như nhân viên, đối tác, khách hàng…
Vai trò của đạo đức kinh doanh
Vai trò của đạo đức kinh doanh không chỉ nâng cao lòng trung thành, tinh thần cống hiến của nhân viên và gắn kết đội ngũ quản lý. Đạo đức kinh doanh còn có thể giúp một doanh nghiệp trường tồn về lâu dài.
Điều chỉnh hành vi của doanh nghiệp: Kiểm soát hành vi của doanh nghiệp, ngăn chặn tổ chức làm việc trái với những chuẩn mực đạo đức chung.Nâng cao thương hiệu doanh nghiệp: Một tổ chức hoạt động với đạo đức kinh doanh sẽ giúp họ tạo dựng sự tin tưởng của khách hàng và các đối tác. Trên thực tế, khách hàng thường chỉ muốn tìm đến những đối tác uy tín, minh bạch để hợp tác lâu dài.Góp phần mang đến xã hội văn minh: Khi tổ chức áp dụng các quy tắc đạo đức kinh doanh, các tệ nạn như sử dụng lao động trẻ em, quấy rối tình dục nhân viên, cạnh tranh quá mức nơi làm việc… sẽ được loại bỏ.Tránh bị phạt: Đạo đức kinh doanh giúp các doanh nghiệp tránh các hành vi vi phạm pháp luật. Nhờ đó tránh các cáo buộc, bê bối hay hình phạt của pháp luật.Phân biệt giữa đạo đức kinh doanh và pháp luật kinh doanh
Đạo đức kinh doanh và pháp luật kinh doanh là hai khái niệm khác nhau nhưng đều quan trọng trong lĩnh vực kinh doanh: