Vậy, giáo dục Phần Lan (Finland Education) có gì đặc biệt? Cùng ILO khám phá điều này trong bài viết sau!
Giáo dục Phần Lan là gì?
Phần Lan được coi là một quốc gia giàu trí tuệ. Trong nhiều năm nay, đất nước Phần Lan đã áp dụng các chương trình cải cách giáo dục toàn diện. Có một số thay đổi mới lạ và khá đơn giản nhưng đã làm nên cuộc cách mạng hoàn toàn hệ thống giáo dục. Điều này làm cho Phần Lan vượt xa Hoa Kỳ và lấn át các nước Đông Nam Á.Bạn đang xem: Giáo dục phần lan là gì
Một số thứ hạng mà nền giáo dục Phần Lan đã được ghi nhận:
• Có nền giáo dục đứng thứ 8 trên thế giới.
• Trong bảng xếp hạng Giáo dục theo quốc gia, Phần Lan có tổng điểm là 1,631K xếp ở vị trí thứ 3 vào năm 2021.
• Có thứ hạng cao nhất về tỷ lệ hoàn thành bậc trung học.
• Nghiên cứu Cạnh tranh Toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới xếp Phần Lan có nền giáo dục phát triển nhất thế giới.
Hệ thống giáo dục Phần Lan
Bạn đã bao giờ nghĩ tại sao Phần Lan lại có hệ thống giáo dục tốt nhất thế giới chưa?
Ở đất nước này, công dân hoàn toàn được miễn phí ở tất cả các cấp học. Mô hình giáo dục Phần Lan được chia ra thành các bậc sau:
• Giáo dục và chăm sóc trẻ thơ: Dành cho học sinh trước khi bắt đầu giáo dục bắt buộc.
• Giáo dục mầm non: Thời gian 1 năm cho trẻ 6 tuổi.
• Giáo dục cơ bản: Giáo dục 9 năm bắt buộc cho trẻ em từ 7-16 tuổi.
• Giáo dục trung học phổ thông: Bao gồm giáo dục dạy nghề tại các cơ sở dạy nghề hoặc giáo dục trung học phổ thông ở các trường THPT.
Độ tuổi chung để tham gia học trung học phổ thông là từ 16 đến 19 tuổi.
• Giáo dục đại học: Học ở các trường đại học hoặc Đại học Khoa học Ứng dụng (đào tạo nghề và kỹ năng chuyên môn).
• Giáo dục người lớn: Dành cho mọi đối tượng của đất nước Phần Lan (Trung tâm học tập, Trung tâm huấn luyện thể thao…).
Giáo dục Phần Lan có gì đặc biệt?
Bạn muốn biết tại sao Phần Lan có hệ thống giáo dục tốt nhất thế giới? Đây là những điểm đặc biệt của hệ thống giáo dục Phần Lan (Finland Education):
1. Xây dựng nền giáo dục bình đẳng
Triết lý của giáo dục Phần Lan là gì? Mục đích chính trong Chính sách Giáo dục của Phần Lan là đảm bảo rằng mọi công dân đều có cơ hội được học tập bình đẳng. Đất nước này thực hiện một môi trường giảng dạy và học tập toàn diện dựa trên sự công bằng.
Các biện pháp hỗ trợ được áp dụng để luôn đảm bảo rằng mọi học sinh và sinh viên đều có cơ hội để phát huy hết sở trường của mình. Sự khác biệt giữa các trường là rất ít. Học sinh được làm việc theo nhóm, hợp tác theo tinh thần đồng đội.
2. Giáo dục hoàn toàn miễn phí
Ở Phần Lan, giáo dục được coi là quyền bình đẳng cho tất cả mọi người. Nền giáo dục được thành lập trên nguyên tắc “Học tập suốt đời” và “Giáo dục miễn phí”.
Từ mầm non đến đại học là hoàn toàn miễn phí. Quyền này không chỉ dành cho công dân Phần Lan mà còn cho những học sinh tới từ các quốc gia EU /EEA.
Ngoài học phí, các bữa ăn trưa, dụng cụ học tập và chi phí tham quan của học sinh đều được miễn phí. Với những học sinh ở vùng sâu vùng xa, luôn có các phương tiện giao thông miễn phí để hỗ trợ, đáp ứng đầy đủ nhu cầu dạy và học.
3. Bắt đầu đi học ở độ tuổi lớn
Trẻ em Phần Lan bắt đầu hành trình học tập ở độ tuổi lớn hơn, tức là chỉ khi lên 7 tuổi, các em mới bắt đầu đi học và trước đó việc học tập được thực hiện tự do. Do đó trẻ em ở quốc gia này được tận hưởng tuổi thơ và có nhiều thời gian để gắn kết với gia đình.
4. Đa dạng hóa chương trình dạy học
Học sinh Phần Lan chỉ dành 20 giờ một tuần ở trường. Học sinh được học những điều mới trong trường học từ làm bánh, đan móc, khâu vá, kỹ năng sơ cứu, tới cách tạo website, âm nhạc, thơ ca…
Một số người thắc mắc Phần Lan có học toán không? Thực tế là trong những năm gần đây giáo dục Phần Lan đã có cuộc cách mạng hóa, không dạy các môn học riêng lẻ như toán, lý, hóa… mà tập trung vào phương pháp dạy học theo chủ đề rộng hơn. Thông qua các chủ đề này, học sinh được trang bị nhiều kiến thức và kỹ năng để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội.
5. Phương pháp tự học, tự nghiên cứu được đặt lên hàng đầu
Không như một số quốc gia, trẻ em Phần Lan được dạy thực hành và các kỹ năng sống nhiều hơn lý thuyết. Học sinh cũng có nhiều cơ hội để tự nghiên cứu và tự tìm ra câu trả lời. Điều này làm cho trẻ em Phần Lan trở thành những cá thể độc lập, tự tin và có năng lực tự học.
6. Có nhiều thời gian hơn để vui chơi
Cứ 45 phút học tập ở trường, học sinh Phần Lan có 15 phút để chơi hoặc tham gia các hoạt động giải trí. Đây là đất nước có giờ ra chơi dài nhất thế giới!
7. Hầu như không có bài tập về nhà
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), học sinh Phần Lan phải dành rất ít thời gian cho bài tập về nhà. Trung bình, mỗi học sinh nơi đây dành 2,8 giờ mỗi tuần để làm bài tập về nhà, trong khi đó, học sinh Mỹ phải dành 6,1 giờ làm bài tập mỗi tuần.
8. Không có các bài kiểm tra tiêu chuẩn
Không như phần lớn các quốc gia khác, học sinh Phần Lan được xếp loại không phải dựa vào điểm số mà dựa trên thành tích cá nhân và các tiêu chí đánh giá do giáo viên quyết định. Đặc biệt, không có các kỳ thi hoặc bài kiểm tra theo tiêu chuẩn hóa.
Ở Phần Lan, học sinh chỉ làm một bài kiểm tra tiêu chuẩn trong suốt quá trình học tiểu học và trung học. Đây được gọi là Kỳ thi tuyển sinh quốc gia, được thực hiện vào năm cuối cấp trung học phổ thông, khi học sinh ở độ tuổi 16.
9. Giáo dục Phần Lan yêu cầu cao đối với giáo viên
Ở Phần Lan, dạy học là một trong những nghề được kính trọng nhất với các tiêu chuẩn rất khắt khe. Giáo viên ở quốc gia này được đối xử như giáo sư tại trường đại học, thường là những người có bằng thạc sĩ.
Xem thêm: Những Câu Chuyện Về Đạo Đức Kinh Doanh, Chiếc Khẩu Trang Và Đạo Đức Kinh Doanh
Giáo viên Phần Lan chỉ dành khoảng 4 giờ mỗi ngày để giảng dạy trên lớp, thời gian còn lại dành cho việc soạn giáo án và phát triển chuyên môn. Họ được quyền lập kế hoạch giảng dạy và xây dựng hệ thống chấm điểm cho học sinh.Mặc dù yêu cầu khắt khe về năng lực chuyên môn, song lương của các giáo viên ở Phần Lan được trả cao, tương đương với bác sĩ và luật sư.
Ngoài những điều đặc biệt trên, đất nước Phần Lan rất chú trọng sự độc lập và cá tính riêng. Các ngôi trường ở đây không quy định đồng phục, học sinh được mặc những gì chúng muốn. Giờ học ở đất nước Phần Lan bắt đầu từ lúc 9 giờ 30 sáng bởi họ quan niệm rằng giờ học quá sớm sẽ ảnh hưởng tới sự trưởng thành của trẻ. Khi học, học sinh không nhất thiết phải ngồi gò bó ở bàn học trong lớp.
Trên đây là những lý do khiến nền giáo dục Phần Lan trở thành một trong những hệ thống tốt nhất thế giới. Sau khi tốt nghiệp, học sinh Phần Lan phần lớn trở thành những người biết ứng xử, có thể sử dụng đa ngôn ngữ, tự kinh doanh và có kỹ năng tự học suốt đời.
(QLNN) – Phần Lan có cách giảng dạy đặc biệt, chú trọng chất lượng hơn số lượng. Đội ngũ giáo viên sẽ cố gắng khuyến khích học sinh học tập nhưng nếu học sinh đó không muốn học hoặc không có khả năng học, họ muốn tập trung tìm kiếm một công việc thực tế hơn, giáo viên sẽ không vì thế mà liên tục cho học sinh đó điểm thấp. Một trong những hướng đi mới của hệ thống giáo dục Phần Lan là giảng dạy dựa trên sự kiện, hiện tượng.
Ở Phần Lan mọi học sinh đều được hưởng giáo dục như nhau.
Nền giáo dục Phần Lan
Thứ nhất, về chương trình, nội dung giáo dục.
Hệ thống giáo dục của Phần Lan hiện nay bao gồm các chương trình cho trẻ nhỏ dưới 2 tuổi và chương trình cho trẻ độ tuổi mầm non (từ 2 – 6 tuổi); chương trình giáo dục cơ bản toàn diện bắt buộc kéo dài chín năm (bắt đầu từ lúc 7 tuổi và kết thúc ở 15 tuổi). Sáu năm đầu tiên, học sinh sẽ được học với một giáo viên duy nhất dạy các môn (trừ các môn năng khiếu), 3 năm cuối cấp sẽ được học theo từng giáo viên bộ môn như: toán, khoa học, kinh tế gia đình,… Sau khi thời gian giáo dục cơ bản 9 năm tại một trường học phổ thông hỗn hợp, học sinh ở độ tuổi 16 có thể chọn tiếp tục học tại trường đại học hoặc theo học một trường dạy nghề, cả hai thường mất ba năm theo học và giáo dục cho người lớn (suốt đời, liên tục). Kể từ khi thực hiện quy trình Bologna1, tất cả những người có bằng cử nhân đều đủ điều kiện để nghiên cứu học tập cao hơn (sau đại học).
Phần Lan không có chương trình giáo dục đóng khung. Mọi giáo viên quyết định sách và chương trình giảng dạy. Nội dung giáo dục được thiết kế để có thể tiếp cận với từng học sinh. Mỗi tiết học thường có một trợ lý đặc biệt, theo dõi và giúp học sinh hoàn thành nhiệm vụ. Ngoài ra, nhà trường có những lớp phụ đạo và gia sư kèm cho những học sinh cần cải thiện thành tích, đặc biệt đào tạo những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống. Sau khi tốt nghiệp, trẻ em Phần Lan sẽ biết cách trả tiền thuế, lập trang web quảng cáo, tính phần trăm chiết khấu hoặc vẽ bản đồ. Có 7 kỹ năng mà chương trình giáo dục được Phần Lan đặt mục tiêu xây dựng, trong đó có năng lực về văn hóa, kỹ năng sử dụng đa ngôn ngữ, kinh doanh, “tư duy và học tập để học hỏi”2.
Thứ hai, về phương pháp dạy và học.
Thay vì cơ cấu thành từng bài giảng, giáo viên cho phép học sinh dùng 6 tuần để nghiên cứu về một chủ đề từ nhiều góc độ. Chẳng hạn, chủ đề về dân nhập cư có thể được khám phá từ địa lý (họ đến từ đâu), lịch sử (điều gì đã xảy ra trước đó) và văn hóa (những truyền thống của họ). Các học sinh thường được yêu cầu thể hiện năng lực của họ để giải quyết các vấn đề liên quan đến sự phát triển, tiến hóa, mất việc, ăn kiêng, các vấn đề chính trị, bạo lực, chiến tranh, đạo đức trong thể thao, thực phẩm, tình dục, thuốc và âm nhạc… Những vấn đề đó trải rộng qua nhiều lĩnh vực, chủ đề và thường yêu cầu học sinh phải có nhiều kỹ năng và kiến thức. Nguyên tắc cơ bản của một giáo viên là đối xử với học sinh với thái độ khách quan, công bằng.
Học sinh được nghỉ ngơi và dành thời gian cho gia đình thay vì làm bài tập (mỗi học sinh chỉ dành tối đa 30 phút cho bài tập về nhà mỗi ngày). Cứ sau 45 phút học tập, học sinh Phần Lan được nghỉ 15 phút3. Các trường đều có một hệ thống bảng điện tử gọi là Wilma, giúp giáo viên, viên chức, bác sỹ, nhà tâm lý học có thể phản hồi về học sinh và liên lạc với phụ huynh. Không có học sinh nào sợ nhận điểm xấu ở Phần Lan. Lớp học là nơi khuyến khích trẻ, không phải nơi răn đe trẻ.
Thứ ba, về các chính sách ưu đãi.
Với hơn 12,2% ngân sách nhà nước dành cho giáo dục nên ở Phần Lan là một hệ thống giáo dục không thu học phí(4). Học sinh không phải đóng học phí; không phải chi trả cho những khoản về bữa trưa, các tour du lịch, tham quan bảo tàng, hoạt động ngoại khóa, xe buýt đưa đón nếu nhà cách trường hơn 2 km, sách giáo khoa, tài liệu học tập, máy tính, máy tính bảng… Mọi trẻ em đều đăng ký vào trường gần nhất. Tất cả các trường từ thành thị đến nông thôn đều được tài trợ cơ sở vật chất và trang thiết bị như nhau.
Thứ tư, giáo viên có vị thế và được coi trọng.
Bắt đầu từ những năm 70 thế kỷ XX, Phần Lan đã tiến hành đổi mới việc tuyển chọn và đào tạo những giáo viên tương lai của đất nước. Đây là một bước căn bản trong quá trình cải cách giáo dục. Việc đào tạo giáo viên của Phần Lan rất nghiêm ngặt và chọn lọc. Chỉ có khoảng 10% sinh viên đăng ký được chọn học ngành sư phạm. Tất cả giáo viên đều phải có bằng thạc sỹ và tất cả phải được đào tạo trong cùng một chương trình đào tạo chất lượng cao. Để trở thành giáo viên, họ phải trải qua hai vòng tuyển gắt gao.
Vòng một là một kỳ thi với nhiều ứng sinh tham dự, các khoa chỉ lấy khoảng 10% các thí sinh có kết quả cao nhất từ trên xuống; vòng hai được thực hiện bằng phỏng vấn cá nhân để kiểm tra động cơ, khả năng sáng tạo của thí sinh…
Các giáo sinh Phần Lan được đào tạo không những để trở thành giáo viên (một nghề được tôn trọng nhất trong xã hội) mà còn trở thành những nhà giáo dục. Điều này được thể hiện ngay trong nội dung vòng thi đầu tiên vào các trường. Các thí sinh phải làm bài dựa trên nghiên cứu các tài liệu khoa học và nghề nghiệp được cung cấp trước. Trong chương trình đào tạo của các khoa sư phạm, các môn học thuộc về nghiên cứu là 70 tín chỉ (1 tín chỉ của Phần Lan (ECTS) tương đương từ 25 – 30 giờ làm việc) gồm các môn như: nhập môn nghiên cứu giáo dục; phương pháp nghiên cứu định lượng, phương pháp nghiên cứu định tính…
Tất cả các giáo viên đều tốt nghiệp thạc sỹ và càng ngày càng có nhiều hiệu trưởng và giáo viên có bằng tiến sỹ ở các trường phổ thông. Lương trung bình hằng tháng của giáo viên là 3.500 euro. Tiền lương và danh tiếng của giáo viên cũng không phụ thuộc vào thành tích của học sinh5. Chính vì thế, giáo viên sẽ không bị đánh giá qua điểm số của những học sinh mà họ dạy.
Những gợi mở cho cải cách giáo dục ở Việt NamTheo kết quả đánh giá từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế OECD thực hiện, Việt Nam xếp hạng thứ 12 trong bảng xếp hạng danh sách 20 quốc gia tốt nhất trên thế giới về giáo dục6. Có được kết quả này là nhờ một phần ở mức đầu tư cao về giáo dục cũng như văn hóa học tập chăm chỉ của học sinh từ khi còn nhỏ đến độ tuổi 15. Tuy nhiên, giáo dục Việt Nam vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, vì vậy, từ những kinh nghiệm của Phần Lan, chúng ta cần tập trung vào những giải pháp sau đây:
Hai là, đổi mới nội dung, chương trình giảng dạy. Ở Phần Lan không quá chú trọng đến giảng dạy lý thuyết mà họ tập trung đào tạo những thứ mà người học sẽ sử dụng trong làm việc và cuộc sống như: kỹ năng tư duy, kỹ năng sử dụng đa ngôn ngữ, kỹ năng tự học, kỹ năng phát hiện dấu hiệu của một vấn đề, kỹ năng thích nghi với sự thay đổi…
Từ bài học này, đối với Việt Nam, để tiến hành việc đổi mới, trước tiên chúng ta cần rà soát toàn bộ chương trình giáo dục các cấp để phát hiện những nội dung không còn phù hợp với tình hình kinh tế – xã hội, với chính sách pháp luật hiện hành và xu hướng giáo dục trên thế giới cần bổ sung, sửa đổi nội dung, bảo đảm tính cập nhật của các chương trình đào tạo. Sau đó, đi đến hoàn thiện theo hướng tăng cường tính chuyên sâu, tính ứng dụng, phù hợp với thực tiễn, bảo đảm được những vấn đề lý luận nền tảng chung và những kỹ năng cần thiết đối với người học. Người học cần được tiếp cận những nội dung phù hợp, dựa trên nhu cầu thực tế đòi hỏi; đáp ứng yêu cầu đổi mới tư duy.
Ba là, đổi mới phương pháp giảng dạy. Ở Phần Lan, giảng dạy dựa trên phương pháp đưa ra các sự kiện, đồng thời phương pháp giảng dạy đối với từng đối tượng khác nhau thì sẽ vận dụng những phương pháp khác nhau (ví dụ đối với học sinh chưa hiểu rõ bài giảng sẽ thiết kế một chương trình giảng dạy riêng cho học sinh đó). Với phương pháp giảng dạy như vậy sẽ tạo điều kiện cho học sinh phát huy khả năng tư duy, sáng tạo của bản thân, khả năng ghi nhớ, tự suy nghĩ và không phụ thuộc vào tư duy của giáo viên.
Việt Nam cũng sẽ có những đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, trong đó có đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực của người học. Ví dụ như: tăng cường giáo dục công dân, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, coi trọng hơn nữa các môn khoa học xã hội và nhân văn, nhất là tiếng Việt, lịch sử dân tộc, địa lý và văn hóa Việt Nam; tổ chức cho sinh viên, học sinh tham gia công tác xã hội, các hoạt động văn nghệ, thể thao phù hợp với yêu cầu giáo dục toàn diện.
Trong quá trình toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và sự bùng nổ của công nghệ thông tin – thời đại công nghệ 4.0, chúng ta có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy hiện đại khác nhau như: khi dùng phần mềm trình chiếu chúng ta đưa ra các hình ảnh, video 3D về sự kiện có liên quan để bài giảng được sinh động, người học ghi nhớ và tư duy sâu. Mục tiêu cuối cùng của việc đổi mới phương pháp giảng dạy là giúp cho người học biết được mình đã thu nhận được những kiến thức gì? Và có những kỹ năng gì cần áp dụng để xử lý các vấn đề trong thực tiễn.
Bốn là, đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục. Ưu điểm nổi bật trong giáo dục của Phần Lan là luôn khuyến khích và không ép buộc học sinh học tập, không đặt nặng vấn đề đánh giá kết quả học tập của người học, đặc biệt, việc học lại 1 năm không phải vấn đề lớn của người học. Từ đó, chúng ta cần nhìn nhận lại về đánh giá, bình xét đối với người học hiện nay (nhất là đối với người học có kết quả học lực yếu…). Cần tiếp tục thực hiện để học sinh, sinh viên được đánh giá về thầy, cô giáo, đồng thời cũng cần xem lại các tiêu chí đánh giá do nhà trường, do ngành Giáo dục đưa ra để cải thiện thang, bảng đánh giá.
Năm là, nâng cao chất lượng và vị thế của đội ngũ giáo viên. Trong đó, trọng tâm cần đào tạo sư phạm gắn với nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý các cấp nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục; đồng thời, trong công tác tuyển dụng, cần ưu tiên lựa chọn phương thức tuyển dụng giáo viên giỏi, có tâm, có tầm, có tài và đặc biệt là có đạo đức nghề nghiệp. Từ đó sẽ nâng cao vai trò của giáo viên như giáo viên Phần Lan được trao quyền tự quản – tự quyết hoàn toàn về nội dung được định hướng và phương pháp giảng dạy.
Sáu là, đào tạo bậc đại học cần gắn với sử dụng. Hiện nay, thực trạng sinh viên ra trường không có việc làm tương đối lớn hoặc nếu có việc cũng không đúng với chuyên ngành mình đã được đào tạo. Chính vì vậy, chúng ta cần có chiến lược trong giáo dục và đào tạo, không ôm đồm về số lượng mà cần quan tâm nhiều hơn đến chất lượng. Để làm được điều này, Chính phủ cần giải quyết tốt mối quan hệ giữa chính phủ với nền kinh tế thị trường nhằm giải quyết hiệu quả quan hệ giữa cung và cầu cho nguồn nhân lực.
ThS. Vũ Thị Loan = Bộ Nội vụ
Tự hào là đơn vị tư vấn du học hàng đầu tại Việt Nam với hơn 17 năm kinh nghiệm và có chủ đầu tư là giáo sư người Phần Lan, chinhthong.com hân hạnh giới thiệu chương trình THPT hoàn toàn miễn phí tại Phần Lan:
DU HỌC THPT PHẦN LAN- MIỄN 100% HỌC PHÍ
(Tham gia online hoặc offline tại VP chinhthong.com)
Tham dự hoàn toàn miễn phí, ngoài ra Quý Phụ huynh và các bạn học sinh còn có cơ hội nhận Voucher mua sắm của Tiki.
Tiệc chúc mừng và hướng dẫn bay tân du học sinh Phần Lan hàng năm của chinhthong.com tại tp Hồ Chí Minh: